Mùa hè đã đến, nắng và nóng có thể đem đến cho chúng ta nhiều điều bất lợi như say nắng, say nóng, rôm sảy, bỏng nhẹ do nắng và có thể cả chứng ung thư da. Kèm theo với nắng là sự phát triển của nấm, vi khuẩn, virus và các loại côn trùng gây bệnh cho người.

Say nắng, say nóng là hiện tượng rất thường gặp trong mùa hè. Không chỉ có biểu hiện: mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu,... mà còn có thể gây đột quỵ, nếu không xử trí kịp thời có thể để lại các di chứng thần kinh không hồi phục và tử vong. Do đó chúng ta cần hiểu được trong điều kiện, hoàn cảnh nào con người dễ bị say nắng, say nóng để phòng tránh và cách xử trí khi có người bị say nắng, say nóng, nhất là trong điều kiện thời tiết hiện nay.

Nguyên nhân say nắng: Khi lao động hoặc đi quá lâu ngoài trời nhiều tia nắng sẽ chiếu thẳng vào vùng cổ gáy khiến trung tâm điều hòa thân nhiệt của cơ thể bị chấn động, gây ra rối loạn điều hòa thân nhiệt và mất nước cấp. Như vậy say nắng thường biểu hiện nặng ngay từ đầu, có thể có nhiều dấu hiệu thần kinh sớm, rất rõ tổn thương có thể hồi phục hoặc không hồi phục. Một số trường hợp có thể có tụ máu dưới màng cứng và trong não.

Say nóng: Là tình trạng mất nước toàn thân kèm theo rối loạn điều hòa thân nhiệt, rối loạn vận mạch mà bản chất là do trung tâm điều hòa thân nhiệt không thích ứng với điều kiện thời tiết xung quanh. Thường xảy khi hoạt động thể lực quá lâu, quá sức ở ngoài trời nắng mà không đội mũ nón để cho tia nắng mặt trời chiếu thẳng vào đầu hoặc gáy sẽ dẫn đến hiện tượng lượng nhiệt sinh ra và lượng nhiệt hấp thu lớn hơn nhiều so với lượng nhiệt cơ thể tỏa ra môi trường xung quanh. Do vậy trong say nóng, tình trạng mất nước toàn thân là chủ yếu.

Biểu hiện khi bị say nắng, say nóng:

- Ngất xỉu: Đây thường là biểu hiện xuất hiện đầu tiên.

- Tăng thân nhiệt: Đây là đặc điểm chung của cả say nắng và say nóng.

- Những biểu hiện khác: Nạn nhân bị say nắng thường có da nóng và khô, mệt lả, đau đầu, khó chịu, đỏ mặt, nôn mửa, tiêu chảy, giảm khả năng đánh giá, ảo giác, thay đổi ý thức, mất định hướng và hôn mê, co giật…

Tuy nhiên, các biểu hiện của say nắng, say nóng có thê tùy theo mức độ tăng thân nhiệt và thời gian. Nạn nhân có thể xuất hiệt những biểu hiện nhẹ ban đầu là tăng nhịp tim, tăng nhịp thở, hồi hộp trống ngực rồi đến trạng thái mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu, tay chân rã rời, kích thích nhẹ, khó thỏ tăng dần, chuột rút… và cuối cùng là ngất, hôn mê, trụy tim mạch, tử vong.

Cách xử trí: Nhanh chóng đưa nạn nhân vào chỗ thoáng mát, nằm nghỉ ngơi, quạt mát cho nạn nhân. Nới rộng, cởi bớt quần áo, dùng khăn nhúng vào nước mát chườm lên người bệnh nhân (đặc biệt là vùng nách, bẹn, cổ), cho nạn nhân uống nhiều nước. Trường hợp nạn nhân càng ngày nặng hơn phải chuyển ngay đến cơ sở y tế gần nhất, trên đường đi vẫn phải chườm mát cho nạn nhân.

Biện pháp phòng chống say nắng, say nóng:

- Không làm việc quá lâu, quá sức ngoài trời nắng hoặc trong môi trường nóng bức, tránh các hoạt động thể lực quá sức.

- Luôn trang bị đầy đủ thiết bị chống nắng khi lao động, làm việc ngoài trời nắng như quần áo bảo hộ lao động, mũ, nón, kính…

- Thường xuyên uống đủ nước dù chưa khát. Nên uống nhiều nước có pha muối hoặc tốt nhất là uống dung dịch Oresol, nước trái cây.

- Nên định kỳ sau khoảng 45 phút hay 1 tiếng làm việc thì nghỉ ngơi ở nơi thoáng mát từ 15 – 20 phút.